Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik Yenilendi

1. GİRİŞ

Sektörde uzun zamandır beklenilen Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı İle Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”), 1 Aralık 2021 tarihinde 31676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelik, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin sektörel konular ışığında iş uygulamalarına cevap vermek ve kolaylaştırmak amacıyla getirilen bazı yeni usul ve esasları düzenlemektir.

2. YÖNETMELİK’İN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER

2.1. Anonim Ön Ödemeli Araç. 28690 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nun (“Kanun”) 18/5 maddesi gereğince,

“Elektronik parayı ihraç eden kuruluşun sadece kendi mağaza ağında, sadece belirli bir mal veya hizmet grubunun satın alınmasında veya yapılan bir anlaşma sonucunda sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçlar bu Kanun kapsamı dışındadır. Banka, bu fıkrada bahsi geçen ödeme araçları ile yapılan işlemlerin toplam büyüklük ve etki alanı açısından Bankaca belirlenecek seviyeye ulaşması durumunda, bu Kanun kapsamında değerlendirilmesine karar verebilir.”

Yeni yönetmelik, anonim ön ödemeli kart kavramını ayrı bir ödeme aracı olarak getiriyor ve bu aracın gerek fiziki işlemlerde gerekse sadece zaman damgalı platformlar üzerinden yapılan işlemlerde kullanılabileceğini belirtiyor. Bununla birlikte, Mali Suçları Soruşturma Kurulu’nun (“MASAK”) 5 sayılı Tebliği gereği, anonim bir ön ödemeli kart, kullanıcının kimlik kontrolüne tabi olmamalıdır ve (i) bir yıl içinde nakit çekme tutarı 500,00 TL’yi geçmemesi veya (ii) karttaki elektronik fon tutarı 1.250,00 TL’nin üzerinde olmaması, veya (iii) kart münhasıran nakit çekme veya ürün ve hizmet alımı için tahsis edilmiş olması kaydıyla, herhangi bir ayda karta yatırılan tutar 1.250,00 TL’yi aşmaması gerekir.

Yani bu şartları taşımayan isimsiz ön ödemeli kart ile yapılan işlemler her halükarda kimlik kontrolüne tabi olacaktır. Bu nedenle, uygulamada herhangi bir karmaşa yaşanmaması için, anonim ön ödemeli kartların yukarıdaki limitler dahilinde düzenlenmesinde fayda vardır.

2.2. Ebeveyn Onayı. Yönetmeliğin 4’üncü maddesinde, reşit olmayanların mobil ödeme yoluyla ödedikleri satın alma işlemlerinde ebeveyn izninin gerekli olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı gereklilik, ön ödemeli kartlar ve elektronik para hesapları için de Yönetmelik’in 5/5. maddesi kapsamında getirilmiş bulunmaktadır.

Yukarıda anılan hükümler, bu şirketlerin, reşit olmayanlar tarafından ebeveynlerinin bilgisi veya rızası olmadan yapıldığı iddia edilen işlemler hakkında birçok şikayet aldıkları dikkate alındığında, ödeme hizmetleri sağlayıcılarının veya elektronik para şirketlerinin lehinedir, ancak bu hüküm hangi mekanizmalar ile uygulanabileceği bilinmediğinden Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (“TCMB”) bir yöntem göstermesi zorunludur.

2.3. Zorunlu Hizmetler. Yönetmelik’in 8. maddesi ile, her bir ödeme hizmetleri sağlayıcısına, başka herhangi bir ödeme hizmetleri sağlayıcısı tarafından talep edilmesi halinde, ödeme hesabı ve ödeme sistemi altyapısını hizmetlerini üçüncü taraflara sağlanan hüküm ve koşullar altında sunması yükümlülüğü getirilmiştir. Bunun gibi, Yönetmelik’in 8/3. maddesi, bu talebin bir ödeme hizmetleri sağlayıcısı tarafından reddedilmesi durumunda, talep eden tarafa, ret sebeplerinin bildirmesi gerektiğini hüküm altına almaktadır .

2.4. İşyeri Kayıt Sistemi. Yönetmelik’ 9’uncu maddesi uyarınca müşterilerine ödeme hizmetleri yoluyla ürün ve hizmetlerini sunan kişilere Bankalararası Kart Merkezi (“BKM”) huzurunda kayıt yaptırılacak ve işlemlerin izlenebilirliğini kolaylaştırmak amacıyla işlemlerinde kullanılacak bir işyeri kodu verilecektir. Buna ek olarak, 10. madde uyarınca ödeme hizmeti sağlayıcıları, müşterilerinin (uygulamadaki adıyla üye işyerlerinin) Bankalar Arası Kart Merkezi’ne usulüne uygun olarak kayıtlı olup olmadığını ve anlaşma yapmak istediği işyerine ilişkin kaydın müşteriler ile ilgili olumsuz bir geri bildirime sahip bulunup bulunmadığı kontrol etmekle yükümlüdür.

2.5. Lisans Başvuru Ücreti. Önceki dönemde ücretsiz olan lisans başvurusu Yönetmelik’in 11. maddesi uyarınca Yönetmelik’in yayım tarihi itibariyle yapılacak yeni başvurularda uygulanmak üzere 500.000,00 TL olarak belirlenmiştir.

2.6. Hisse Transferleri. Yönetmelik’in 12. maddesine göre pay devirlerinde iznin kapsamı genişletilmiş ve doğrudan pay devirlerinin yanı sıra dolaylı pay devirleri de TCMB’nin iznine tabi hale gelmiştir. Söz konusu maddeye göre, (i) ödeme hizmetleri sağlayıcısının sermayenin en az %10’unu temsil eden paylarının doğrudan veya dolaylı olarak devredilmesi veya (ii) bir hissedarın doğrudan veya dolaylı hisselerinin bir ödeme hizmetleri sağlayıcısının sermayesinin %10’unu, %20’sini, %33’ünü veya %50’sini aşması veya altına düşmesiyle sonuçlanan devirler veya (iii) bir hissedara, bir ödeme hizmetleri sağlayıcısının Yönetim Kurulu ve Denetim Kuruluna üye/üyeler atama hakkı veren imtiyazlı hisselerin devri veya ihracı veya (iv) başlangıç sermayesinin en az %10’una sahip tüzel kişi hissedarların kontrolünün değişmesiyle sonuçlanan devirler.

2.7. Dolaylı Hissedarlık. Yönetmelik’in 13. Maddesi ile dolaylı pay sahibinin nasıl belirleneceği düzenlenmiştir. Gerçek kişinin dolaylı pay sahibi olmasının belirlenmesinde, gerçek kişi ile eş ve çocuklarına ve bunların sınırsız sorumlulukla katıldıkları ortaklıklara veya bu kişi veya ortaklıkların ayrı ayrı veya birlikte kontrol ettikleri ortaklıklara ait paylar birlikte dikkate alınmalıdır.

Tüzel kişilere ait dolaylı pay sahipliğinin belirlenmesinde, bunlara ait paylar ile bunların kontrol ettikleri ortaklıklara ait paylar birlikte hesaplanacak olup tüzel kişi ortaklarının ortaklık yapıları zincirleme olarak ve gerçek kişilere ulaşılıncaya kadar inilecektir.

2.8. Yabancı Para Birimi Kısıtlaması. Ödeme şirketlerinin ödeme hizmetleri için gerçekleştirecekleri döviz alım satım işlemlerine ancak Yönetmelik’in 15/4. maddesi uyarınca ve işlemin taraflarından birinin yurt dışında bulunması şartıyla izin verilmektedir.

2.9. Krediler ve Taksitler. Yönetmeliğin 16. maddesi, ödeme hizmeti sağlayıcılarının klasik ödeme işlemleri dışında mikro krediler, taksitle ödeme, şimdi satın al-sonra öde gibi alternatif ödeme modeli sunmalarını kesinlikle yasaklamaktadır. Dolayısıyla, anılan düzenlemenin hizmet sağlayıcıların ürünlerini ve hizmetlerini zenginleştirmelerine ve bu sayede sektörün ekonomik olarak gelişimin sağlanmasına engel olma riski taşıdığı mütalaa edilmektedir.

Yönetmelik’in 16/3. maddesi, hizmet sağlayıcıların risk değerlendirmesi için GSM kullanıcılarının ödeme eğilimlerini izlemelerini ve bu değerlendirmelerin sonuçlarına göre üst limitler belirlemelerini öngörmektedir.

Bununla birlikte, servis sağlayıcıların GSM kullanıcılarının ödeme eğilimlerini takip edebileceği herhangi bir enstrüman veya platform bulunmadığından, mevcut durumda takip işlemlerinin nasıl gerçekleştirilebileceği hala net değildir.

Yönetmelik, yukarıda yer alanlara ek olarak, GSM hatlarının mobil ödeme işlemlerine kapalı olarak sunulması düzenlenmiş olup GSM hattı ancak ilgili GSM abonesinden alınacak onay doğrultusunda hizmetlere açılabilecektir.

Ödeme hizmetinin GSM şirketlerince düzenlenen faturaya yansıtılması suretiyle gerçekleştirilen ödeme işlemlerinde faturanın son ödeme tarihinden itibaren on beş gün içerisinde ödenmemesi durumunda, kuruluş ilgili müşteriye mobil ödeme hizmeti sunmayı derhal durduracak ve ilgili GSM abonesinin hattı ancak faturanın ödenmesinden ve GSM abonesi tarafından yeni bir onay verilmesinden sonra mobil ödeme hizmetlerine açılabilecektir.

2.10. Temsilci. Mevzuat gereği ödeme hizmetleri sağlayıcıları, hizmetlerini mevzuata uygun olarak atayacakları temsilciler aracılığıyla sağlayabilirler. Yönetmelik, ödeme hizmetleri sağlayıcılarına, sektörde faaliyet gösteren aktörler arasındaki iş birliğini kolaylaştırmak amacıyla diğer ödeme hizmetleri sağlayıcısını temsilcileri olarak atama hakkı vermektedir.

2.11. Yabancı Tüzel Kişilerle İş birliği. Yönetmelik’in 19. maddesiyle, bir işlemin en az bir tarafının Türkiye dışında olduğu işlemler için ödeme hizmeti sağlayıcılarının, hizmetlerini yabancı tüzel kişilerle birlikte sağlayabilecekleri açıkça düzenlenmiştir. Anılan madde, ayrıca, işbirliği yapılacak yabancı kuruluşun menşei ülkesinde usulüne uygun lisanslı bir ödeme hizmetleri sağlayıcısı olması ve izin için TCMB’ye başvurması gerektiğini de ifade etmektedir ki TCMB bu yolla kurulacak işbirliklerinin müşteriler ve ekosistem için faydalı olacağına kanaat getirirse izin verecektir. Verilen izin TCMB tarafından feshedebilir veya sınırları değiştirebilebilir.

2.12. Diğer Şirketlerin Hisselerinin Satın Alınması. Yönetmelik’in 20. maddesi uyarınca hizmet sağlayıcı şirketler, ancak TCMB’nin izni ile ve sadece Yönetmelik’e tabi diğer hizmet sağlayıcı şirketlerde pay sahibi olabilir. Bir başka ifadeyle, hizmet sağlayıcılar doğrudan veya dolaylı olarak başka sektörlerde faaliyet gösteren Türk veya yabancı şirketlerin hissedarı olamazlar.

2.13. Dış kaynak Kullanımı. Yönetmelikte aksi öngörülmedikçe ödeme hizmetleri ve elektronik para ihraç hizmetleri, Yönetmelik’in 21. maddesi uyarınca dışarıdan hizmet alımı faaliyetine konu edilemez.

2.14. Yönetim Kurulu Üyeleri ve Genel Müdür ile İlgili Bildirimler. Yönetmelik’in 25. maddesi uyarınca, yönetim kurulu üyeleri ve genel müdüre ilişkin görevden ayrılma veya alınma ile atanma veya seçilme gibi değişikliklerle ilgili olarak TCMB’ye yapılacak her türlü tebligat, söz konusu değişikliğe ilişkin iç prosedürlerin sona ermesini izleyen 20 gün içinde -bu değişikliklerin Ticaret Sicili nezdinde tescil edilmesi beklenmeksizin- gerçekleştirilecektir.

2.15. Özkaynak. Yönetmelik Madde 32 ve devamındaki maddeler uyarınca, Yönetmeliğe tabi her hizmet sağlayıcı türü için belirli miktarda özkaynak tutarı belirlenmiştir. 22 Ocak 2022 tarih ve 31727 sayılı Tebliğ ile getirilen düzenlemeler uyarınca, Yönetmelik’te belirtilen istisnalar saklı kalmak kaydıyla, asgari özkaynak tutarının ödeme şirketleri için kural olarak 9.000.000,00.-TL ve elektronik para kuruluşları için 25.000.000,00.-TL olarak belirlendiği görülmektedir.

2.16. Faizli Hesaplar. Yönetmelik’in 34. maddesine göre ödeme hizmetleri sağlayıcıları artık fonlarını, para birimindeki gerileme ve dalgalanmaya karşı korumak için faizli hesaplarda tutma ve nemalandırma hakkına sahiptir.

2.17. Güvenlik. Yönetmelik’in 36. maddesi uyarınca, kural ve esas olarak, ödeme hizmetleri sağlayıcıları 50.000 müşteriye kadar 3.000.000.00.00.-(üç milyon) TL tutarında TCMB’ye teminat yatırmak, 50.000 ila 500.000 müşteri arasında 6.000.000.00.-(altı milyon) TL, 500.000 ila 5.000.000 müşteri arasında 9.000.000.00.-(dokuz milyon) TL, 5.000.000 müşteri üzerinde 12.000.000.-(on iki milyon) TL, TCMB ise TCMB’nin kuracağı kriterleri yerine getirmeye bağlı olarak hizmet sağlayıcılardan daha yüksek tutarlar talep edebilir.